„U Republici Srpskoj trenutno postoje tri nacionalna parka: Nacionalni park Sutjeska, Nacionalni park Kozara i Nacionalni park Drina. Nacionalni parkovi obiluju bogatim prirodnim bogatstvima i kulturno istorijskim naslijeđem, te su pogodni za razne vidove turizma.“ – piše portal Drina Press.

Nacionalni Park Kozara se nalazi u sjeverozapadnom dijelu Bosne i Hercegovine, odnosno centralnom dijelu Dinarida i zauzima centralni dio istoimene planine Kozare. Smješten između rijeka Une, Sane i Vrbasa obuhvata 3375 hektara gustih šume, beskrajnih pašnjaka i livada. Nacionalni Park Kozara je član Evropske Federacije Nacionalnih parkova EUROPARC.

O vremenu i ljudima koji su od davnina naseljavali područje Kozare, svjedoče arheološki ostaci iz starog vijeka (Benkovac, Gradina, Lukići), te srednjeg vijeka (grad Marije Terezije ili Vrbaški grad prema Gornjim Podgradcima). U naselju Kozarac, smještenom ispod obronaka Kozare, nalazi se kula koja i danas dominira ovim mjestom. Kozaračka kula je izgrađena 1736.godine prilikom proširenja tadašnjeg utvrđenja.

Postoje Nacionalni Parkovi koji su osnovani zbog važnih istorijskih događaja, jedan od takvih je i Nacionalni Park Kozara. Na teritoriji Kozare tokom drugog svjetskog rata vodile su se teške i u nekim trenutcima presudne bitke. Bitka  na Kozari započela je 10. juna pod kodnim nazivom „Zapadna Bosna“, 1942. godine. Neprijateljska komanda je sprovela brutalnu operaciju “čišćenja” teritorije spalili su i opljačkali sva sela,  ubili oko 35.000 ljudi. Ubijali su ljude na licu mjesta, a oni koji nisu pobijeni, desetine hiljada ljudi su odvedeni su u koncentracione logore Jasenovac i Staru Gradišku. Dio nesretnog stanovništva odveden je u Njemačku na prisiljen rad ili logore.

O partizanima Kozare u drugoj Jugoslaviji govorilo se sa poštovanjem, snimali su se filmovi, pisali pjesme i jednom riječju stvorio se mit o borcima za socijalizam i bratstvo i jedinstvo jugoslovenskih naroda. Danas , nakon uništenja druge Jugoslavije, istoričari mogu slobodno da zagrebu ispod površine toga mita i objektivnije sagledaju kozaračku epopeju. U plitkim prorezima ispod stvrdnute površine navedenog mita, otkrivamo stvarne motive na koje se ugledao „partijski guslar“. Ti motivi su borba uglavnom srpskog naroda Kozare za goli život protiv Nezavisne države Hrvatske, koja je sprovodila genocid nad Srbima u svojim granicama. – piše Portal Potkozarje.

Nacionalni park Kozara u svom okruženju ima mnogo znamenosti i turističkih atrakcija. Na lokalitetu Pilanište nalazi se kapela posvećena rođenju blažene djevice Marije, izgrađena davne 1903. godine. Zatim, samo na 14 km od Mrakovice, nalazi se manastir Moštanice, koji se prvi put u spisima pojavljuje davne 1579. godine. Ono što Kozara želi da otrgne od zaborava jesu i narodni običaji i folklor. Njeguju se predmeti koji predstavljaju izvorni folklor, narodna kuhinja, pa i „ojkače“ kao dio narodne tradicije. U znak sjećanja na poginule borce u već pomenutoj borbi, podignut je Memorijalni kompleks, koji čine Spomenik, Memorijalni zid i Muzej. Ovo je i više nego dovoljno razloga da Nacionalni Park Kozara bude vaša sljedeća destinacija koju biste posjetili kao turisti, a i istorijski jako značajna destinacija čije postojanje bi trebalo da bude dio opšte kulture srpskog naroda.

Vedrana Bogdanović